Masło shea (karite)- panaceum na dolegliwości skórne

Masło shea coraz częściej występuje jako składnik kosmetyków do pielęgnacji twarzy, ciała czy włosów. To prawdziwy skarb natury -egzotyczny i niezwykły… skóra posmarowana czystym masełkiem robi się cudownie gładka,miękka nawilżona…oto jego historia..

Nazwa

Istnieje wiele nazw tej substancji. W Afryce nazywają ją masło karité lub masło galam (karité butter, galam butter), w rejonach angielskojęzycznych nazwano ten tłuszcz shea butter. W Polsce najczęściej spotykane określenia to: masło karité lub olej z masłosza.
Swoją angielską nazwę shea tree otrzymał pod koniec 18-tego wieku od szkockiego podróżnika Mungo Park’a. Prawdopodobnie zainspirował się afrykańskim językiem Bambra, w którym „sii” znaczy święty. Na cześć Mungo Park’a masłosz otrzymał łacińską nazwę Butyrospermum parkii (łac. butyro – masło, spermum – nasienie).

O roślinie

Drzewo Butyrospermum parkii dostarczające masła karité  uprawiane jest w Afryce Centralnej – małych wioskach Sahelu. Jest drzewem czczonym przez mieszkańców Czarnego Lądu. Nie można go uprawiać na plantacjach, bowiem rośnie wyłącznie w dzikim, pierwotnym buszu, o specyficznym mikroklimacie Może osiągać do 20 m wysokości,
a średnica pnia może dojść do1m. Pierwsze owoce masłosz rodzi dopiero po 25 latach,
a pełnię owocowania osiąga w wieku 40-50 lat. Drzewo żyje do 300 lat.

Rys. 1. Występowanie drzew Butyrospermum parkii.

Każdego roku z jednego drzewa można zebrać średnio od 15 do 20 kg świeżych owoców, co oznacza 3 do 4 kg suchych migdałów. Okres kwitnienia następuje w porze suchej i trwa 2 miesiące. Owoce dojrzewają 5 miesięcy. Drzewo ma twarde, skórzaste liście
i mlecznobiały sok. Miąższ zielonych, około czterocentymetrowych orzechów, przypominających wyglądem zielone śliwki lub zminiaturyzowane avocado zawiera ok. 50% tłuszczu.

Zbiory

Począwszy od lipca aż do grudnia życie w Afryce toczy się wokół zbiorów owoców drzewa masłowego. Zbiory owoców odbywają się zgodnie ze starym afrykańskim rytuałem zwanym „Begu”. Rozpoczynają się biesiadą, której kulminacyjnym punktem jest składanie ofiary z napojów i ubój koguta pod drzewem hebanowym. Z tłuszczu pierwszych zebranych owoców przygotowuje się specjalne danie z brązową fasolą, które zostaje spożyte podczas biesiady. Według tradycji tylko kobietom wolno zbierać owoce świętego drzewa sawanny. Mężczyźni nie mogą dotykać drzewa, którego nie będą ścinać.

Wytwarzanie masła

Tradycyjny proces wytwarzania masła rozpoczyna się od suszenia i oddzielenia nasion od reszty owocu (rys. 4). Są one następnie rozcierane na proszek, do którego dodaje się wodę i całość lekko podgrzewa, cały czas delikatnie mieszając (rys. 5). Wytrącające się i zbierające na powierzchni zanieczyszczenia są starannie oddzielane (rys. 6). Powyższe czynności są wielokrotnie powtarzane aż do zupełnego oczyszczenia masła i uzyskania przez niejednolitej kremowej konsystencji i bladożółtego koloru (rys. 7). Wytworzenie 1 kg nierafinowanego masła wymaga ogromnego nakładu pracy. Zbiorem owoców masłoszy i produkcją masła karite tradycyjnie zajmują się kobiety, a tajniki technologii przekazywane są z matek na córki. Owoce zbierane są ręcznie, a ich poszukiwanie wymaga pokonywania dziennie odległości około 15 kilometrów. Transport owoców karite w Afryce oznacza przenoszenie średnio 50 kilogramów dziennie na głowie

Rys. 2. Pierwszy etap wytwarzania masła: a) zebrane owoce, b) rozłupywanie skorup, c) oddzielenie nasion od skorup, d) nasiona masłosza – produkt pierwszego etapu.

Rys. 3. Drugi etap wytwarzania masła: a) miażdżenie nasion z niewielką ilością wody, b) podgrzewanie roztartych na proszek nasion c)dodanie wody  i wytrącanie się zanieczyszczeń.

Rys. 4Oczyszczanie masła.

Rys.5 Gotowe masło shea.

Konsystencja i skład

Masło karité jest bezzapachową, dosyć twardą masą, która staje się płynna
pod wpływem temperatury ciała. Trwałość masła karité wynosi około dwóch lat. Składniki owoców drzewa karite można podzielić na dwie kategorie. Pierwsza z nich to tzw. frakcja hydrolizująca (zmydlająca) odpowiedzialna za większość właściwości nawilżających.
Druga kategoria to grupa związków niehydrolizujących, które posiadają właściwości lecznicze. Masło karite swoją siłę działania czerpie z połączenia składników z obu grup,
ale to, co odróżnia je od innych tego typu substancji, to wyjątkowo wysoka zawartość składników niehydrolizujących obejmujących ważne substancje odżywcze, witaminy i inne fitoskładniki o własnościach terapeutycznych.

Zawiera nasycone kwasy tłuszczowe, nienasycony kwas oleinowy, trójglicerydy, woski, alkohole trójterpenowe, witaminy E i F, prowitaminę witaminy A, allantoinę. Charakterystyczną cechą masła karité jest stosunkowo duża część „niezmydlanych” trójglicerydów. Oznacza to, że robiąc mydło z masła karité około 11% nie przereaguje
z zasadą sodową lub potasową. Dla porównania taka część w oleju awokado wynosi 6%, oleju sezamowym 1,5%, a w oleju z oliwek 1,2%. Tak duża niezmydlana część działa intensywnie pielęgnacyjnie na skórę, nie tylko w mydle, ale i w innych produktach kosmetycznych.
Skóra jest dobrze natłuszczana, przez co również nawilżana, a co za tym idzie staje się jędrna i elastyczna. Olej ten może być stosowany bezpośrednio na skórę.

Działanie i zastosowanie

Można powiedzieć, że masło karité jest niemal panaceum na wszelkie dolegliwości skórne. Naukowcy Instytutu Karite Paris zbadali jednak, że jego pełne właściwości oddają kosmetyki z przynajmniej 20-procentową zawartością masła. Dzięki największej
ze wszystkich tłuszczy roślinnych zawartości witamin, alantoiny, trojgllicerydów i innych substancji dodatkowych wykazuje ogromne działanie pielęgnacyjne. Działa nawilżająco
i natłuszczająco na skórę, chroni skórę przed wysuszaniem, opóźnia starzenie się skóryi powstawanie zmarszczek. Wykazuje działanie regenerujące, powoduje pogrubienie skóry poprzez wspomaganie magazynowania wody przez komórki skóry. Szczególnie korzystnie działa na skórę suchą, ubogą w tłuszcz i słabo nawilżoną, łuszczącą się, pękającą, spierzchniętą i starzejącą się. Na takiej skórze łatwo osiedlają się grzyby, bakterie i inne mikroorganizmy. Powodują one podrażnienia i świąd, a pozostając dłuższy czas na skórze mogą nawet doprowadzić do poważniejszych chorób skóry. Świąd implikuje drapanie się,
a to może wywołać rany i uszkodzenia skóry, przez co pogarsza się jej stan. Masło karité
nie dopuszcza do rozwoju tych mikroorganizmów i łagodzi świąd, dzięki czemu następuje dosyć szybka poprawa stanu skóry. Chroni skórę przed wiatrem i promieniami słonecznymi. Jest naturalnym filtrem przeciwsłonecznym o faktorze 3-4. Alantoina zawarta w maśle karité przyspiesza gojenie się ran, podrażnień i stanów zapalnych. Jest używane do wygładzania blizn. Masło karité normalizuje rogowacenie się naskórka. Nadaje skórze delikatny, zdrowy wygląd. Znajduje zastosowanie również w przypadkach alergii, łuszczycy i dermatoz.
Nie jest komedogenne, działa łagodząco i kojąco również na cerę trądzikową i tłustą.
Na Saharze masło karité pełni bardzo ważną rolę dla mieszkańców tego gorącego regionu. Mieszkańcy Sahary smarują się masłem karité przeciwko wysuszającemu działaniu wiatru. Ponadto w Afryce stosuje się masło karité w przypadkach reumatyzmu, bóli mięśni i stawów. Kobiety ciężarne używają je przeciwko rozstępom, a później do pielęgnacji niemowląt.
Masła karité można używać również do pielęgnacji zwierząt, zwłaszcza zimą, kiedy psie łapy są atakowane solą, którą są posypywane chodniki. Masło z masłosza używane jest również jako olej do lamp, do produkcji mydła oraz jako tłuszcz spożywczy. W produkcji czekolady zastępuje czasami masło kakaowe. Ma nad nim tą przewagę, że w przypadku częstych zmian temperatury podczas magazynowania nie tworzy się na czekoladzie szary nalot, który można często zaobserwować na czekoladzie z zawartością masła kakaowego. Masło shea to prawdziwy dar Afryki!!!!

Rafinacja

Nie wszystkie rodzaje masła karite wykazują takie same właściwości lecznicze. Najcenniejsze pod tym względem jest masło nierafinowane otrzymywane w sposób tradycyjny bez udziału wysokich temperatur. Proces przemysłowej rafinacji oraz dalsze przetwarzanie np. nadawanie koloru powoduje, że większość własności leczniczych masła zanika, a pozostaje niemal jedynie działanie nawilżające. Orzechy shea zbiera się w ogromne pojemniki gdzie gniecione są w jedną wielką masę. Następnie transportowane do fabryki gdzie przy temperaturze 150 stopni są rafinowane. Masło shea paruje,
a następnie przez system chłodzący jest gromadzony jako masa biała o neutralnym zapachu. Przy tego typu obróbce dodaje się chemiczny rozcieńczacz hexan, zwiększa się wtedy masa uzyskiwanego produktu jednocześnie zmniejsza się cena .

oprac. Karolina Latanowicz

Bibliografia

1. http://www.elmabeauty.pl
2. http://www.jaworek.net/kosmetyki/fascynacja_shea.php
3. http://zdrowy.tarnow.pl/maslo-shea-czyli-wielkie-smarowanie-po-afrykansku/
4. http://www.miastokobiet.pl/?id=77
5. http://www.laboratoriumurody.pl/forum/maslo-karite,t1065.html
6. http://www.shea.pl/?czym-jest-maslo-shea,35
7. http://pl.wikipedia.org/wiki/Mas%C5%82o_shea
8. http://www.kobieta.info.pl/pielgnacja-twarzy/256-maso-shea-krem-z-natury
9. http://www.we-dwoje.pl/maslo;ale;nie;do;chleba,artykul,13840.html
10. http://www.pulsmedycyny.com.pl/index/archiwum/6792,piel%C4%99gnacja,sk%C3 %B3ry,atopowej.html
11. http://www.erodzina.com/index.php?id=46,728,0,0,1,0
12. http://www.bazarek.pl/produkt/5351/427758/balsam-do-ciala-maslo-shea–olej-arganowy–olej-jojoba-90g-premium.html
13. http://www.essentially-for-you.com/shea.htm
14. http://www.naturallycurly.com/curlreading/ingredients/shea-butter-healing-magic&usg=__F3FeBVb-
15. http://www.nowiny24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090430/MAGAZYNDOMOWY/880600093