Izotretynoina- substancja stosowana w leczeniu ciężkich odmian trądziku

Postanowiłam napisać troszkę o izotretynoinie,  stosowanej w leczeniu opornych odmian trądziku, substancji skutecznej, aczkolwiek niebezpiecznej. Z przerażeniem zauważyłam, że jej doustne stosowanie, rozważają  osoby z naprawdę niewielkimi zmianami trądzikowymi, często nie zdając sobie sprawy z efektów ubocznych kuracji.

Zmiany skórne o charakterze trądziku mogą być bardzo dokuczliwe przede wszystkim dla ludzi młodych. Trądzik bardzo często jest przyczyną nieodwracalnych zmian skórnych, dających trwałe oszpecenie. Od kilkunastu lat izotretynoina jest lekiem, który stosuje się w najcięższych postaciach trądziku .Po raz pierwszy została zatwierdzona w leczeniu trądziku przez US Food and Drug Administration (FDA) w 1982 roku.

Izotretynoina- przełom w leczeniu:

 

• trądziku o przebiegu piorunującym
• trądziku bliznowaciejącego
• trądziku skupionego
• trądziku ropowiczego
• trądziku grudkowo-krostkowego, nasilonego, opornego na inne metody leczenia

Do oceny nasilenia choroby i postępów leczenia wykorzystuje się wiele skal. Najczęściej stosowną jest skala Leeds

W leczeniu trądziku łagodnego i o średnim stopniu nasilenia wykorzystuje się retinoidy miejscowe w postaci żeli, maści bądź kremów bądź antybiotyki doustne. Uzupełnieniem takiego leczenia jest nadtlenek benzoilu i kwas azelainowy. W przypadku ciężkich objawów trądziku zalecana jest już kuracja doustna izotretynoiną.

 

Retinoidy stosowane w leczeniu trądziku:

Mechanizm działania izotretynoiny:

 

• hamuje rozwój i funkcje gruczołów łojowych (likwidacja łojotoku)
• normalizuje procesy rogowacenia naskórka i wspomaga jego złuszczanie (zapobieganie tworzenia  zmian na skórzer
• rozluźnia strukturę tkanek nabłonkowych  (zmniejszenie adhezji komórek w tkankach, zatrzymanie rozwoju tkanek tumorowych,zapobieganie powstawaniu zaskórników)
• Działa także pośrednio przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie

Długość leczenia:

 

• zwykle leczenie od 16 do 24 tygodni jest wystarczające(tabletki)
• w przypadku żelu kuracja trwa 3 miesiące
• u  większości pacjentów objawy trądziku ustępują całkowicie po zakończeniu jednego cyklu
• w razie nawrotu choroby można rozważyć powtórzenie cyklu nie wcześniej jednak niż w czasie 8 tygodni po zakończeniu pierwszego

Wpływ izotretynoiny na organizm:

 

• Objawy ze strony skóry i jej przydatków
  • zaostrzenie objawów trądziku w 3 pierwszych tyg leczenia
  • rumień lub zapalenie skóry twarzy
  • świąd
  • dystrofia paznokci
  • suchośc błon śluzowych, m.in wysychanie ust

• Objawy ze strony narządu wzroku:
  • zniekształcenie powierzchni rogówki
  • suchość spojówek, nietolerancja soczewek kontaktowych
  • zapalenie powiek i spojówek( 20-50%)
  • zaburzenie widzenie o zmierzchu
  • obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

• Zmiany w układzie kostno- stawowym:
  • bóle mięśni i stawów
  • po długotrwałym leczeniu mogą pojawić się zmiany w kościach o charakterze wyrośli kostnych lub zarastanie chrząstek nasadowych

• Zaburzenia ze strony OUN:
  • depresje
  • bóle głowy
  • zwiększenie ciśnienia śródczaszkowego
  • drgawki

•  Objawy ze strony przewodu pokarmowego:
  • nudności
  • wymioty
  • zapalenie jelit
  • hipercholesterolemia

Niektóre skutki uboczne wydają się nie ustępować ani nie zmniejszać nawet po zupełnym odstawieniu izotretynoiny: m.in.impotencja, wypadanie włosów, bóle stawów bez wyraźnej przyczyny, upośledzenie widzenia po ciemku (o zmierzchu i nocą), schorzenia kości i dysków kręgosłupa, suchość oczu, nieswoiste zapalenia jelit .

Izotretynoina a ciąża:

 

Izotretynoina jest substancją o działaniu teratogennym!  Kobiety powinny być  poinformowane o konieczności stosowania antykoncepcji. Uważa się, że antykoncepcja powinna być stosowana na miesiąc przed wprowadzeniem terapii izotretynoiną i kontynuowana przez 2 miesiące po zakończeniu leczenia. Podawanie izotretynoiny należy rozpocząć po wykluczeniu ciąży, w 2. lub 3. dniu następnego cyklu miesięcznego. Bezwzględnie w czasie leczenia izotretynoiną miesiąc po jego zakończeniu pod rygorem sankcji karnych nie można oddawać krwi. Jeśli kobieta w ciąży otrzyma krew osoby leczonej tą substancja, zostaje narażona na szkodliwe działanie izotretynoiny.

• powoduje deformacje głowy i twarzy płodu: wodogłowie, małogłowie
• nieprawidłowości w obrębie ucha wewnętrznego
• opóźnienie umysłowe
• ciężkie wady narządów wewnętrznych: mózgu, serca
• może powodować poronienia
• przedwczesny poród
• śmieć płodu

Stosowanie izotretynoiny u mężczyzn nie stanowi przeciwwskazania do poczęcia dziecka, gdyż lek nie wpływa uszkadzająco na spermatogenezę. Dostępne dane wskazują na to, że stopień narażenia ciężarnej partnerki na izotretynoinę zawartą w nasieniu mężczyzn leczonych izotretynoiną, nie wystarcza, aby wywołać działanie teratogenne.

Izotretynoina a depresja:

 

U pacjentów leczonych izotretynoiną donoszono o występowaniu depresji, pogorszeniu depresji, niepokoju, tendencji do agresji, zmian nastroju, objawów psychotycznych, oraz, bardzo rzadko, myśli samobójczych, prób samobójczych i samobójstw.

• przedawkowanie jej grozi uszkodzeniem mózgu, wywołuje choroby psychiczne.
• na fali dyskusji o leku farmakolog James O’Donnell opowiedział amerykańskim kongresmanom o wydarzeniach z 1850 r. Uczestnicy wyprawy arktycznej, długo żywiący się wątrobą niedźwiedzi polarnych, bogatą w wit. A, cierpieli potem na schorzenia psychiatryczne – zmieniła się ich osobowość.

Efekty kuracji:

 

Leczenie izotretynoiną daje efekty u prawie 90% chorych. Pacjentom należy uświadomić fakt, że przez pierwsze 2-3 miesiące leczenia zmiany mogą się klinicznie nasilić, a prawie 25% chorych może wymagać powtórnego cyklu leczenia. U większości pacjentów objawy trądziku ustępują całkowicie po jednym cyklu leczenia. Ponowny cykl leczenia można rozważyć dopiero po 8 tygodniach od zakończenia kuracji, ze względu na to, że całkowite ustąpienie objawów następuje w takim czasie.

Efekty kuracji izotretynoiną. a, b, c) Pierwszy dzień kuracji. d, e) Czwarty miesiąc kuracji. f) Piąty miesiąc- Koniec kuracji. g) Trzy miesiące po zakończeniu kuracji. h) Cztery miesiące po zakończeniu kuracji.

Tak więc leczenie izotretynoiną daje bardzo pozytywne efekty, nie jest ona jednak  substancją obojętną dla naszego organizmu, dlatego zarezerwowana jest do leczenia naprawdę ciężkich odmian trądziku, a osoby z pojedynczymi wykwitami, nie powinny brać pod uwagę opcji doustnej kuracji izotretynoiną.

Bibliografia:

• „Zastosowanie retinoidów w dermatologii”Anna Bronikowska, Dorota Wojnowska
• „Antiandrogenic effect of isotretinoin: Is the retina involved in mechanism of action? Botond Szabo
•  GL. Peck, TG. Olsen, FW. Yoder, JS. Strauss i inni. Prolonged remissions of cystic and conglobate acne with 13-cis-retinoic acid.. „N Engl J Med”. 300, ss. 329-33 (Feb 1979)
• Stanisław Janicki, Małgorzata Sznitowska, Waldemar Zieliński: Dostępność farmaceutyczna i dostępność biologiczna leków. Warszawa: Ośrodek Informacji Naukowej „Polfa”, 2001.
• „Badanie uwalniania izotretynoiny z preparatów farmaceutycznych w postaci półstałej oraz wpływu rodzaju podłoża i światła na stopień uwalniania” praca magisterska Karolina Woźniak
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Izotretynoina